برسی محوریت جایگاه نوع دوستی در اسلام

موضوع ومساله مقاله وجود و تطابق مسایل مدنی ایی مانند نوع دوستی با ظوابط دینی است   تا ان جایی که دین اسلام حتی عدم وجود چنین روحیه ایی را از جهت عدم ورود اسلام به قلب  ان فرد می داند و چنین فردی را  اصلا مسلمان نمی داند  قال رسول الله من اصبح ولا یهتم بالامور المسلمین فلیس بمسلم  واین روایات وامثال  ان در منابع شیعی وسنی خود نهایت توجه این دین به مسایل مدنی و مفاهیمی مانند نوع دوستی می باشد  درادامه می خواهیم نقش اساسی این مفهوم را در ارزش مندی رعایت فروع دین برسی کنیم و دین از اصولی به عنوان ظوابط خود حمایت می کند که رعایت حال افراد جامعه و روح نوع دوستی  در ان موجود باشد و بدون چنین نتایجی برای ان کمالی مد نظر نمی بیند یعنی رعایت این فروع ودستورات باید  روح نوع دوستی گذشت را در ما زنده کند  گرچه این مفهوم مفهوم نو وجدید است اما مفاهیم دینی همواره به ان تاکیید دارد  در ادامه انطباق تک تک فروع دین ورابطه ی ان با مفهوم نوع دئستی برسی می کنیم .

کلید وازه

نوع دوستی – ظوابط اسلامی- مدنیت- فروع دین – شاخص های فرد مسلمان -

تعریف نوع دوستی

یعنی یک مجموعه رفتار جامعه پسند و ملاحظه ایی غیر خود خواهانه برای رفاه سایرین

نوع دوستی در فروع دین اسلامی

جهاد

جهاد در اسلام برای چند هدف می باشد

1.جهاد برای خاموش کردن فتنه  ها و ثبات امینیت سایرین

خداوند در قران کریم دستور های جامعی برای سعادت دنیایی واخروی مطرح کرده اند که معمولا بعضی ان دستورات را برخلاف منافع شخصی خود می انگارند و در جهت خود کامگی خود به مخالفت همه جانبه با ان دستورات  پرداخته و مانع از اجرایی شدن در جهت رفاه نسبی دیگران می شوند و جامعه را به فساد می کشانند انبیا و مومنین جامعه وظیفه دارند که این قشر خود خواه را با اقامه برهان در وهله ی اول  از فساد ان ها جلو داری کرده واگر در ا نها موثر واقع نشد در جهت بهرمندی مردم جامعه ومسلمین از این دستورات پر سود با توسل به جهاد جانی ئ از خود گذشتگی همه جانبه این افراد را از مانع تراشی باز دارند  به عبارت دیگر این حق مسلم تمام نوع بشر است که ندای منادیان حق را بدون مانع تراشی بشنوند واز راه کار های  وحیانی  انان بهره مند شوند .

جهاد دفاعی

جهاد دفاعی به منظور ایجاد امنیت همه جا نبه برای هم نوعان وهم کیشان خویش که با عنصر لاینفک  از خود گذشتگی  میسر می باشد به صورتی  که فرد مسلمان ملزم به ایجاد امنیت برای هم کیشان وافراد تحت ذمه خود در زمینه های تمامیت ارضی استقلال سیاسی و تصمیم سازی برای جامعه می باشد .

ایا صحیح است ملتی بر ملتی دیگر هجوم اورده وامینت ا ن ها را به خطر بیافکنند و ملت مسلمان از خود هیچ تلاشی برای هم نوعان وهم کیشان خویش وحفظ ارمان های خویش انجام ندهند ؟

ایا  نوع دوستی جز دفاع و ایستادگی و از خود گذشتگی در این شرایط معنا می شود ؟

و این مطلب در قران  در جهت دفاع از هم نوعان مظلوم به این صورت تاکید شده وما لکم تقاتلون فی سبیل الله والمستضعفین من الرجال والنسا سوره مبارکه نسا ایه ی مبارکه ی75

ترجمه

شما را چه شده است که در راه نجات مردان وزنان مستضعف پیکار نمی کنید

چند نکته

1.نکته اول عتاب خداوند به مسلمین در ایه به علت عدم جهاد. حاکی از مهم بودن امنیت  هم نوعان غیر مسلمان  ومسیولیت مسلمین در قبال ان ها  واینکه توجه به مستضعین و هم نوعان در قران  به صورت اکید تاکید شده

2.از انجا که این ایه مقید نبوده نشان دهنده ی این مطلب است که گستره این ایه تمام زمان ها رو در بر می گیرد

رابطه نوع دوستی  با مناسک حج

از دستوراتی که هم سو با نوع دوستی بوده مساله بر گذاری حج می باشد زیرا این دستور علاوه بر حکمت های معنوی و اجتماعی شده که این تاثیرات اجتماعی در زندگی دیگران به نوعی تاثیر گذار بوده و موجبات وحدت شده که این وحدت خود امنیت افرین است .

و از  تاثیرات اخلاقی نوع دوستی که به نوعی تاثیر گذار بر جامعه و رفاه افرین است از بین رفتن روحیه ی خود محوری وتکبر هست که از علی در نهج البلاغه ص 389 ترجمه دشتی به این مساله اشاره شده است زیرا تا روح خود محوری در فرد ویا جامعه حاکم باشد پدیدار شدن مسایلی  مثل نوع دوستی و اندیشیدن به رفاه حال دیگران کمتر به چشم می خورد

رابطه نوع دوستی با نماز

از دیگر دستورات و فرو عات دینی هم سو با  نوع دوستی مساله نماز است که جامعه اسلامی با اقامه ی نماز در متن جامعه اثرات نیکویی در متن ان دارد زیرا نماز پیوند های گوناگونی با مسایل گوناگون دارد که از تاثیرات واثرات این پیوند ها می توان به زمینه سازی برای جامعه ایی مسولیت پذیر اشاره کرد

پیوند های نماز مرتبط با نوع دستی

1.پیوند نماز  با حقوق اطرافیان

 سفارش شده قبل از  رفتن به مسجد پیاز نخورید تا اطرافیان اذیت نشوند به محل سجدع فوت نکنید تا غبارش دیگران را ازار ندهد و..... که این اداب بسیار لطیف موجب پیوند های گوماگون نماز با اطراف شده که خود زمینه ساز نوع دوستی و......

و همچنین از دیگر پیوند های نماز پیوند ان با مسایل روز جهان و حل مسایل دنیای اسلام است که از ارکان نماز جمعه می باشد نماز پیوند های دیگری هم با مسایل اطراف دارد مانند پیوند نماز با ابادانی پیوند نماز با بهداشت فردی و اجتماعی که  خود ارتباط مستقیم وغیر مستقیم با مساله نوع دوستی دارد که به کتاب پیوند های نماز محسن قرایتی مراجعه شود.

رابطه ی نوع دوستی با روزه گرفتن

روزه داری دارای ابعاد مختلفی هست  اما  ان  بعدی که زمینه ی ساز این خصیصه ی اجتماعی است بعد اجتماعی این دستور دینی است که پیامبر اکرم در این باره فرموده اند که هو شهر مساوات  یعنی ماه رمضان ماه هم دردی است وامام باقر در مورد این بعد روزه می فرماید که خداوند روزه را واجب ساخت تا ثروت مند درد فقر را بچشد وبا او هم دردی کند وسایل شیعه ج 7 ص 223

وتا ار ان جهت که ثروت مندان به هم نوعان نیازمند خود احساس نزدیکی کرده ودرد ان ها را لمس کند که این حس موجب نوع دوستی و کمک به ان ه می شود .

رابطه نوع دوستی با مر به معروف ونهی از منکر

کنتم خیر امه  اخرجت الناس تامرون بالمعروف وتنهون عن المنکر  وتومنون بالله  ال عمران تیه 110

در واقع امر به معروف ونهی از منکر جایگاه بسیار اساسی  دارند که اصلاح تمام امور جامعه براین دوامر استوار است  تفسر نمونه  ذیل ایه شریفه

وتا ان جا که امام محمد باقر می فرماید که به وسیله ی این دو امر  حقوق مردم  رعایت می شود  ودر پر توی ان همه ی کار ها رو بع راه می شود وسایل الشیعه ج11 ص 315 ح6 همان طور که روشن است امر به معروف ونهی از منکر نقش کلیدی واساسی در تعلیمات دینی دارند ونکته قابل توجه ان است که این یک وظیفه ی همگانی است وهمگی باید برای رفاه دیگران وریشه کن شدن فساد که یکی از نتایج وجود فساد این است که منابع ئامکانات به صورت مساوی در میان افراد جامعه تقسیم نمی شود چون فساد مانع از بروز  وظهور امنیت وعدالت است .

پس تازمانی کهفساد در منافذ جامعه رخنه کرده باشد خصیصه ایی مانند نوع دوستی و ایثار معنا حدااکثری خود را پیدا نمی کند .

رابطه نوع دوستی با مساله خمس وزکات

پرداخت خمس ابعاد گسترده ایی دارد واما ان بعدی که به نوع دوستی مربوط می شود بعد اجتماعی خمس می باشد واصولا هدف اجتماعی پرداخت خمس وزکات ایصال به جامعه ایی بی طبقه است زیرا با پرداخت خمس وزکات همسانی برابری از امکانات به صورت نسبی فراهم می شود .

واسلام با فاصله طبقاتی  و استفاده حداکثری برخی وحداقلی برخی دیگر تناقض دارد ور تضاد در روح وپیکره خود است وهمگی باید در این هدف یعنی اقدام به جامعه ایی بی طبقه اقدام کرده ونوع دوستی به خرج دهند وبهترین این قالب خمس وزکات است زیرا کم ترین فشار به افراد می اید و فقط از مازاد استفاده می شود به طور یقینی این مهم در افراد بدون نوع دوستی وایثار پدید نمی اید .

نوع دوستی در روابط اجتماعی اسلامی

اسلام  دستورات بسیار گسترده ایی در زمینه ی کیفیت برخورد با دیگران دارد که یکی از ارکان اصلی ان نوع دوستی می باشد زیرا در شرع مقدس تاکید شده که از خود محوری دست کشیده و نوع دوستی وایثار را ضمیمه کرده وانچه که برای خود می پسندی برای دیگران هم بپسند وانچه که برای خود نمی پسندی برای دیگران هم نپسند  کافی ج3 ص 216 این روایت پایه ی تمامی سکنات ورفتار اجتماعی  یک مسلمان  می باشد .

نتیجه گیری

در این مقاله با برسی شواهد قرانی واهداف و افق های عملی ونظری دینی به این نتیجه رسیدیم که یکی از ارکان اساسی تمامی دستورات دین اسلام چیزی جز نوع دوستی نیست وهمه ی اصول وفروع به نقطه به نوعی قابلیت بر گشت دارند

1. قران
2. کافی
3. وسایل الشیعه
4. نهج ابلاغه
5. پیوند های نماز