برسی نظرات مختلف پیرامون وجود مبارکه حضرت رقیه در مصادر شیعه وسنی

حضرت رقیه در میان منابع امامیه

ابو مخنف

لوط بن يحيي بن سعيد (متوفي ۱۵۸ هجري قمري) از مورّخان مورد اعتماد و از اصحاب امام صادق عليه السلام است. او به احتمال فراوان شيعه و مقبول مورّخان فريقين است و از اين رو تاريخ نگاران و سيره نويسان متعدد از كتاب او درباره قيام امام حسين عليه السلام نقل كرده اند. از اين ميان مي‌توان به محمد بن عمر واقدي (م۲۰۷) و محمد بن جرير طبري (م۳۱۰) در تاريخش، ابن قتيبه (م۳۲۲) در «الامامة والسياسة»، ابن عبدربّه (م۳۲۸) در «العقد الفريد»، علي بن حسين مسعودي (م۳۴۵)، شيخ مفيد (م ۴۱۳) در «الارشاد» و نيز «النصرة في حرب البصرة»، شهرستاني (م۵۴۸) در «الملل والنحل»، خوارزمي (م ۵۶۸) در «مقتل الحسين» و ابن عساكر (م۵۷۱) در «تاريخ دمشق»، تاريخ دمشق: ج ۶۹، ص ۱۶۸.اشاره كرد.

«سيف بن عميره» صحابي بزرگ امام صادق عليه السلام 

از قديمترين مأخذي كه در خيل فرزندان رنجديده و ستم كشيده سالار شهيدان عليه السلام دركربلا از وجود دختري موسوم به رقيّه عليهاالسلام دركنارسكينه عليهاالسلام خبر مي‌دهد، قصيده سوزناك سيف بن عَميره، صحابي بزرگ امام صادق عليه السلام است. 

سيف بن عَميره نخعي كوفي، از اصحاب بزرگوار امام صادق و امام كاظم عليهماالسلام و از راويان برجسته و مشهور شيعه است كه رجال شناسان بزرگي چون شيخ طوسي در «فهرست»، نجاشي در «رجال»، علامة حلّي در «خلاصه الاقوال»، ابن داود در «رجال»، و علاّمه مجلسي در «وجيزه» به وثاقت وي تصريح كرده اند. ابن نديم درفهرست خويش وي را از آن دسته از مشايخ شيعه مي‌شمردكه فقه را از ائمّه عليهم السلام روايت كرده اند. شيخ طوسي در رجال خويش، وي را صاحب كتابي مي‌داندكه در آن 

ازامام صادق عليه السلام نقل روايت كرده است ومرحوم سيّد بحرالعلوم در «الفوائدالرجاليّه»، ليستي از راويان شهير شيعه (همچون محمد بن ابي عمير و يونس بن عبدالرحمن) را كه از وي روايت نقل كرده اند به دست داده است. سيف بن عميره، همچنين از جمله راويان زيارت معروف عاشورا به نقل از امام باقرعليه السلام است كه قرائت آن درطول سال، ازسنن رايج ميان شيعيان مي‌باشد. [۳] باري، سيف بن عميره، در رثاي سالار شهيدان عليه السلام چكامه بلند و پرسوزي دارد كه با مطلع: 

جلّ المصائب بمن اءصبنا فاعذرى يا هذه، و عن الملامة فاقصرى 

آغاز مي‌شود، كه حقيقتاً سوخته و سوزانده است. علاّمه سيّد محسن امين[۴] در اعيان الشيعه وبه تبع وي شهيد سيد جواد شبّر[۵] (از خطباي فاضل لبنان) در كتاب ادب اللطف أو شعراء الحسين به اين مطلب اشاره كرده و تنها بيت نخست قصيده را ذكر كرده اند. امّا شيخ فخرالدين طريحي فقيه، رجالي اديب و لغت شناس برجسته شيعه، وصاحب مجمع البحرين دركتاب«المنتخب»[۶] (كه سوگنامه اي منثور ومنظوم دررثاي شهداي آل الله بويژه سالار شهيدان عليهم السلام است) كلّ قصيده را آورده است كه در بيت ماقبل آخرآن، شاعر صريحاً به هويّت خود اشاره اي دارد؛آنجا كه خطاب به سادات عصرمي گويد: 

و عًبَيْدُكُمْ سيفٌ فَتَى ابْنُ عَميرة عبدٌ لعبد عبيد حيدر قنبر 

نكته قابل توجّه درربط با بحث ما، ابيات زير ازقصيده سيف مي‌باشدكه درآن دوبارازحضرت رقيّه عليهاالسلام يادكرده است: 

و سكينه عنها السكينه فارقت لما ابتديت بفرقة و تغيّر 

و رقيّة رقّ الحسود لضعفها و غدا ليعذرها الّذى لم يعذر 

و لاُمّ كلثوم يجد جديدها لثم عقيب دموعها لم يكرر 

لم اءنسها وسكينة و 

رقية يبكينه بتحسّر و تزفّر…ستاره درخشان شام، به نقل از شيخ علي، ابوالحسني، همان، ص۳۲۰،

طبق نقل علي بن ابي القاسم بيهقي«لباب الأنساب و الألقاب» 

اين كتاب تأليف ابوالحسن علي بن ابي القاسم بن زيد بيهقي مشهور به ابن فندق است كه متوفاي سال ۵۶۵ ق مي‌باشد. وي در مورد فرزندان امام حسين عليه السلام مي‌نويسد: 

«الطبقة السابعة الحسينية و… أما الحسينية فهُم من أولاد الحسين بن علي و لم يبق من أولاده إلا زين العابدين و فاطمه و سكينه و رقيّه

«از فرزندان امام حسين عليه السلام جز حضرت زين العابدين و فاطمه و سكينه و رقيه عليهم السلام باقي نمانده است. لباب الانساب جلد 7 ص 326

علامه سید محسن امین

 كتاب «اعيان الشيعه» در شرح زندگي و احوال بزرگان شيعه به تأليف سيد محسن امين عاملي، فقيه مورّخ، اديب دانشمند، خاتم مجتهدان شام، شاعر بزرگ و رهبر شيعيان كه مقام مرجعيت بزرگ را دارا بود. مؤلف درزمان ۱۲۸۴ه. ق در جبل عامل در جنوب لبنان متولد شد. پدرش سيد عبدالكريم و نسبش به «زيدبن علي بن الحسين عليه السلام» مي‌رسد. وفات اين بزرگمرد عالم تشيع، در يكشنبه چهارم رجب ۱۳۱۷ قمري و سن او در هنگام وفاتش ۸۷ سال بود. اين كتاب، جامع ترين تذكره و يا دائرة المعارفي است در احوالات رجال شيعه در دولت‌هاي اسلامي و شرح عقايد تشيع در اصول و فروغ. در اين كتاب نيز ازحضرت رقيه سلام الله عليها سخن به ميان آمده و مي‌نويسد كه: 

رقيه بنت الحسين: ينسب اليها قبر و مشهد مزور بمحلة العماره من دمشق. الله اعلم

 اعیان شیعه جلد 7 ص 34

حضرت رقیه در مصادر اهل سنت

از منابعی اهل سنتی که نام مبارک این بانو در ان ذکر شده کتاب ینابیع الموده

سليمان بن ابراهيم قندوزي حنفي است 

سليمان بن ابراهيم قندوزي حنفي، «متوفّاي ۱۲۹۴ه. ق» در كتاب «ينابيع المودّة به نقل از مقتل مسمّي به ابومخنف صريحاً نام حضرت رقيه سلام الله عليها را آورده است: 

مقتل منسوب به ابومخنف مطابق نقل قندوزي (ينابيع المودّة: ص۳۴۶ و احقاق الحق: ۱۱/۶۳۳) پس از شرح كيفيّت شهادت طفل شش ماهه مي‌گويد: 

«ثُم نادى: يا اُم كُلثومَ، وَ يا سَكينةُ، و يا رقية، وَ يا عاتِكَةُ وَيا زينب، يا أهلَ بَيتى عليكنّ مِنّى السَّلامُ

دختران امام حسین(علیه السلام) عبارتند از: سکینه، فاطمه صغرى، فاطمه کبرى و رقیّه علیهنّ السّلام.( کشف الغمه ابوالفتح اربلی ج ص 2482

مادرش طبق نقل ها; امّ اسحاق و اُمّ جعفر قُضاعیّه یا شاه زنان بوده است. شرح احقاق الحقج27، ص466

حضرت رقیه در کلام مراجع شیعه

 ایت الله علوی

وجود حضرت رقيه سلام الله عليها از مسلّمات تاريخي است و اگر شبهه اي هم هست در اصل وجود ايشان نيست و بعضي از شبهات در نام مبارك او وجود دارد ولي اين مسئله كه دختري از امام حسين عليه السلام در شام مدفون است ، هيچ گونه شك و شبهه اي در آن وجود ندارد و توصيه ما به كساني كه اين شبهات را نسبت به معتقدات ديني مردم وارد مي كنند آن است كه بدانند هيچ گونه نفعي نخواهند برد و فقط آخرت خود را خراب كرده اند و خود را مورد غضب امام حسين عليه السلام قرار داده اند و لذا خوب است كه با اين گونه مسائل خود را درگير ننمايند .خبرگزاري هاي لبيك ، فارس ، تابناك (توسط خبرنگار اداره كل فرهنگي سازمان صداوسيما).

ایت الله جواد تبریزی

مزار كنوني حضرت رقيه بنت الحسين عليهماالسلام در شام، از اول مشهور بوده، گويا حضرت امام حسين عليه السلام نشاني را از خود در شام به يادگاري سپرده است، تا فردا كساني پيدا نشوند كه به انكار اسارت خاندان طهارت عليهم السلام و حوادث آن بپردازند، اين دختر خردسال گواه بزرگي است بر اينكه در ضمن اسيران حتي دختران خردسال نيز بوده اند ، ما ملتزم به اين هستيم كه بر دفن حضرت رقيه عليهاالسلام در اين مكان شهرت قائم است، حضرت عليهاالسلام در اين مكان جان سپرده و دفن شده است. ما به زيارتش شتافتيم، و بايد احترام او را پاس داشت

دفن اين طفل خردسال (حضرت رقيه عليهاالسلام) در شام گواه بزرگ و نشان قوي از اسارت خاندان طهارت، و ستم روا داشته بر ايشان دارد، آن ستمي كه تمام پيامبران از آدم تا خاتم بر آن گريستند، تا آنجا كه خدا عزاي امام حسين عليه السلام را بر آدم خواند، از اين رو احترام اين مكان لازم است، به سخنان فاسد گوش فرا ندهيد، و به سخنان باطلي كه مي گويند: رقيه عليهاالسلام طفلي خردسال بيش نبود، گوش فرا ندهيد، مگر علي اصغر عليه السلام كودك خردسال نيست كه در روز قيامت شاهدي خواهد بود، و موجب آمرزش گنهكاران شيعه خواهد شد ان شاء الله تعالي. .

بنابراين بر همه واجب است احترام اين مكان (محل دفن حضرت رقيه عليهاالسلام) را داشته باشند، و به سخنان فاسد و بيهوده اي كه از گمراهي شياطين است، گوش فرا ندهند و اعتنايي نكنند. ما با زيارت دختر امام حسين عليه السلام (رقيه عليها السلام) به خداوند متعال تقرب مي جوييم، آن دختري كه خود مظلوم بود، و خاندان وي همه مظلوم بودند.سايت اطلاع رساني آيت الله العظمي ميرزا جواد تبريزي...

ایت الله مکارم شیرازی

شكي نيست كه دختر كوچكي از امام حسين عليه السلام در شام از دنيا رفت و در آنجا دفن شد و حرم فعلي منسوب به همان دختر است، اما اين كه نام آن دختر «رقيه» بوده يا نام ديگري داشته در بين دانشمندان اسلامي اختلاف نظر وجود دارد، هر چند معروف اين است كه نامش رقيه است.خبرگزاري مركز مديريت حوزه علميه قم (حوزه نيوز).

نتیجه گیری

انچه که از این اقوال به چشم می خورد همان طور که از منابع و مصادر شیعه وسنی بیان کردیم در وجود دختر 3 ساله امام حسین که در شام به لقاحق تعالی شتافته شکی وجود ندارد .و اسنادی بسیار قدیمی مانند گفتگوی امام حسین با اهل حرم و قصیده سوزناک سیف بن عمیره جای هیچ شکی را در وجود ایشان باقی نمی گذارد .

ولی انچه که مورد اختلاف است در کنیه و نام این بانوی 3 ساله است که از علل مورد اختلاف واقع شدن نام مبارک این ناز بانو می توان به عدم ضبط وثبت مسائل تاریخی در دوران بنی امیه به علت مورد اختناق واقع شدن این خانه دان اشاره کرد. وماجرای شهادت این بانوی بزرگ وار اولین بار در کتاب کامل بهایی از علمای مورد وثوق قرن6 ودردیگر مقاتل مانند کتاب نفس المهموم و مقتل ابو مخنف امده است .