ویزگی های مختص امام علی در میان صحابه در کتب اهل سنت

مقدمه

برای حضرت علی(ع) یک سری ویژگی ها هم در کتب اهل سنت و هم در کتب شیعه مذکور است که در بین صحابه و مردم و اصحاب بزرگ رسول الله (ص) نظیرش یافت نمیشود مانند به دنیا آمدن ایشان در کعبه و...

در این مقاله سعی شده است به 12 ویژگی که مختص ایشان بوده و در کتب و منابع اهل سنت به وفور یافت می شود اشاره­ای هر چند مختصر بشود. که حتی اگر ما آیات قرآنی را که در شان ایشان است و حدیث معتبر و شریف غدیر را هم کنار بگذاریم باز هم این ویژگی ها علی را به عنوان اولین و پرافتخار ترین صحابه رسول خدا (ص) به ما معرفی می کند. برخی از این ویژگی ها مورد اعتراف و قبول حتی خلفای راشد امثال عمر بوده مانند علم ایشان که عمر در سخنی می گوید" لولا علی لهلک عمر" این سخن عمر به کثرت در منابع اهل سنت یافت می شود مانند کتاب تاویل مختلف الحدیث بن قتیبه صفحه 1152 و کتاب مواقف ایجی جلد 3 صفحه627 و 636 ذکر شده که بنده مفصل این روایت و از این دست روایات را مفصل با ذکر دقیق سند بحث می کنم. با توجه به اینکه در عصر حاضر از  امیرالمومنین علی (ع) در تبلیغات و آموزه های اهل سنت به خصوص دشمنان وهابی به عنوان صحابه ای نه چندان مطرح و درجه چند نسبت به دیگر صحابه یاد می شود در پژوهش حاضر سعی شده است به ابعاد مختصر از ویژگی های امام علی (ع) پرداخته و در حد توان خود نسبت به این موضوع به خصوص از منابع معتبر برادران اهل سنت واکاوی دقیق داشته باشیم.

بررسی منابع و کتب اهل سنت در مورد فضایل مختصه حضرت علی (ع)

اولین چیزی که علی را از دیگر صحابه و تابعین و مسلمانان آن عصر و طول تاریخ و حتی پیامبران اللهی متمایز می کند تولد آن حضرت در کعبه مکرمه است.این مطلب در کتب  اهل سنت به طور مکرر اشاره شده و مورد اعتراف علمای آنها می باشد این ویژگی حتی علی را از عیسی نبی (ع) متمایز می کند چون هنگام تولد حضت عیسی (ع) خدا به مریم (س) دستور ترک عبادتگاهش را میدهد و لی در هنگام تولد علی(ع) دیوار کعبه شکفته شده و به بوعی حضرت فاطمه بنت اسد را خداوند دعوت به داخل خانه کعبه می کند تا کعبه متبرک به قدوم علی(ع) گردد.جناب آقای فاکهی از علمای اهل سنت در کتاب اخبار مکه خود و آقای دهلوی در کتاب ازالت الخلافت الخلفا صفحه 262 و حاکم نیشابوری در کتاب مستدرک جلد3 صفحه 483 و آقای ابو زکریا ازدی در کتاب موصل به آن اشاره کرده اند.این منابع همه از کتب روایی اهل سنت می باشد.دلیل دیگر بر صحت این واقعه آن است وقتی وهابیت با توجه به ذکر این خیل از کتب اهل سنت در این ماجرا و منابعشان نتوانستند این واقعه به دنیا آمدن حضرت علی در کعبه را انکار کنند شبهه بر فضلیت نبودن این موضوع کردند بلکه این را رذیلتی برای آن حضرت برشمردند.یکی از شبهات این است که می گویند در آن زمان که علی(ع)در کعبه متولد شد درون کعبه بت بود و اینکه در کعبه درآن زمان بت بود رذیلتی برای آن حضرت است نه فضلت.درجواب به این شبهه گفته می شود این بت ها در درون کعبه بود تا زمان فتح مکه و تا قبل از فتح مکه پیامبر به سمت کعبه عبادت می کرد در حالی که درون آن بت بود و مسلمین مورد اتفاق قبل از فتح مکه به طرف کعبه نماز می خواندند و این شبهه ای که وارد میشود دال بر این است که علی در کعبه متولد شده یعنی این به دنیا آمدن علی در کعبه مورد اتفاق خوده وهابیت است.

دومین مطلب و فضیلتی که علی را از دیگر صحابه و تابعین و مسلمان تمام دوره ها متمایز می کند این که علی از کودکی د دامان پیمبر تربیت یافته و پیامبر به طور ویژه علی را تربیت کرده از ابتدای کودکی این ویژگی در بین مهاجرین و انصار و صحابه در علی مختص بوده و در بین صحابه و انصار و مهاجرین تنها علی بئده که از ابتدای کودکی تا پایان عمر شریف رسول خدا(ص) با ایشان پا به پا لحضه به لحضه و آن به آن بوده.

سومین ویژگی که علی را از دیگر صحابه متمایز می کند این است که علی (ع) از ابتدای عمر شریف خود موحد بود و هیچگاه بت پرست نبود در حالی که حتی خود خلیفه اول و خلیفه دوم نیم عمر خود را صرف پرستیدن بت ها کرده بودند.و علی در این ویژگی هم در بین صحابه منحصر است.

چهارمین ویژگی علی (ع) که بازهم او را نسبت به صحابه و دیگر مسلمین متمایز می کند این است که علی اوین مرد مسلمان است و بدون هیچ بهانه و قید و شرطی اسلام را با جان و دل و بدون هیچ تعللی و با عشق و علاقه پذیرفته است.بله از کسی که از کودکی خود تحت تربیت پیامبر باشد انتظار دور از ذهنی نیست.

ویژگی پنجمن ایشان را از دیگران متمایز می کند این است که در قرآن آیات زیادی درشان حضرت علی (ع) نازل شده که این آیات نقش سیاسی و اجتماعی خاصی در آن زمان داشت مانند جانشی بعد از رسول گرامی اسلام.مانند سوره مائده آیات 67 و 55  و سوره بقره آیه 207

ششمین ویژگی که علی (ع) را از صحابه در مرتبه بالاتری قرار می دهد علم ایشان بود که حتی صحابه های بزرگی همچون ابوبکر و عمر در مسائلی که راه به جایی نمیرساندند و در مسائل حکومت برا یشان لاینحل بود به حضرت علی مراجعه می کردند که حتی خلیفه دوم عمر در این رابطه می گوید"لولا علی لهلک عمر"بنده به تعدادی از منابع این سخن اشاره می کنم تاویل مختلف الحدیث بن قتیبه صفحه1152،مواقف ایجی جلد3 صفحه627-636،شرح مقاصد تفتازانی جلد2 صفحه294،تفسیر کبیر فخر رازی جلد21صفحه22،الحاوی الکبیر ماوردی شافعی جلد12 صفحه115 و جلد13 صفحه 213،تفسیر سمعانی جلد5 صفحه154،شرح نهج البلاغه بن ابی الحدید جلد1 صفحه18 و جلد12 صفحه179، همچنین خلیفه دوم می گفت پناه می برم به خدا از مشکلی که علی بن ابی طالب در آن نباشد.این سخن در کتاب منتظم جلد5 صفحه 68 آمده است.به راستی مگر یکی از ویژگی ها و رهبر جامعه اسلامی علم و توانایی حل مشکلات نیست و امامت فرد جاهل بر عالم درست نیست و خلافت ابوبکر و عمر در هنگام حضور علی (ع) صحیح نیست زیرا علی (ع) اعلم زمان خود بود شاهد بر این حرف این است که وقتی بزرگان صحابه امثال ابوبکر و عمر مشکلاتشان را از علی میخواهند و با او شور و مشورت می کنند یعنی علی اعلم زمان خود بود.

هفتمین ویژگی که علی را از دیگر صحابه متمایز می کرد بلاغت بی نظر ایشان بود و شاهد این حرف تازگی و عمق مطالب آن حضرت بعد از چهارده قرن است و شاهد دیگر براین مطلب خطبه بی نقطه و خطبه بی الف آن حضرت است این دو خطبه در شرح بن ابی الحدید جلد 19 صفحه 140 و کتاب سفینه جلد 1 صفحه 397 می باشد.

هشتمین ویژگی که حضرت علی را از دیگر صحابه و مردم و تابعین ممتاز می کند این بود که پیامبر حتی با ازدواج حضرت زهرا(س) با ابوبکر و عمر که از بزرگان صحابه بودن مخالفت نموده ولی با ازدوج ایشان با علی (ع) موافقت کامل نمودند و حضرت علی به محض پیشنهاد رسول خدا(ص) خواستگاری ایشان را قبول نمودند.در کتب اهل سنت داریم که ابوبکر و عمر این پیشنهاد را به پیامبر مطرح کردند و پیالمبر از این موضوع روی گرداندند این مطلب در کتاب صواعق المحرقه جلد2 صفحه471 و همچنین در کتب اهلسنتاین پیشنهاد را مطرح کردند پیامبر فرمود حضرت زهرا (س) هنوز کوچک است ولی تا حضرت علی(ع) مطرح نمودند پیامبر بدون تعلل آن را پذیرفتند(صحیح بن حبان جلد15 صفحه 399

نهمین ویژگی مختص به امیر المومنین که جز علی (ع) احدی دارای آن صفات نبود داشتن فرزندانی چون امام حسن(ع) و امام حسین(ع) بود گفتار صحابه در باره امام حسین (ع) بدین شرح است:انس بن مالک می گوید دیدم بن زیاد بر سر مبارک امام حسین (ع) با چوب به دندان مبارک آن حضرت میزد من در دل گفتم من بارها مشاهده کرده بودم که رسول خدا این مواضع را می بوسید(کتاب ذخایر عقبی صفحه126)جابر بن عبدالله می فرمود:هرکس دوست دارد به مردی از اهل بهشت بنگرد به حسین بن علی بنگرد زیرا از رسول خدا شنیدم که چنین می فرمود که حسن و حسین سید شباب اهل جنتند(کتاب بدایه و نهایه جلد8 صفحه225)عمر بن خطاب خلیفه دوم درباره امام حسین (ع) میگفت آنچکه امروز بر سر ما روئیده (اسلام) توسط شما خاندان بوده(اصابه جلد1 صفحه 333)

گفتار پیامبر اکرم(ص) درباره امام حسن(ع): که من به یک روایت از کتب اهل سنت اکتفا می کنم،رسول خدا فرمودند:اگر قرار بود عقل را مجسم کنند به شکل حسن بن علی (ع) در می آمد(فرائد مسبطین جلد2 صفحه68) این ویژگی نهم را متذکر شدم زیرا یکی از شرایط امامت وخلافت داشتن وارثانی نیکو است.

حال در نظر دارم گفتار صحابه و علمای اهل سنت در مورد علی(ع) را با ذکر سند صحیح بیان کنم:

حاکم نیشابوری و دیگران نقل کردند که در حق هیچ یک از صحابه به مقدار انچه که در شان علی (ع) فضیلت نقل شده نقل نشده است(فتح الباری جلد7 صفحه57)بن ابی الحدید در مورد فضائل و عظمت حضرت علی(ع) می فرماید فضائل ایشان به حدی است که نمی توان منکر آن شد(شرح بن ابی الحدیدجلد1صفحه5) ابی طفیل از او نقل است که برخی از اصحاب رسول خدا گفته اند برای علی فضائل درخشانی بود که اگر یکی از آنها بین خلائق تقسیم شود همه عالم را خیر می گرفت)کفایت الطالب صفحه63)بن عباس گفته است هیچ یک از صحابه نیست مگر خداوند در قرآن او را مورد عتاب قرار داده مگر علی که خداوند او را در هیچ مورد سرزنش نکرده است(مجمع الزوائه جلد 9 صفحه 112)

دهمین ویژگی مختص به حضرت امیر که در هیچ یک از صحابه یافت نمیشود این است که به قول معروف بن عباس همه صحابه در قرآن مورد سرزنش قرار گرفتند مگر حضرت علی(ع) (مجمع الزوائه جلد 9 صفحه 112)

یازدهمین ویژگی مختص به امیرالمومنین انتصاب ایشان در غدیر خم به عنوان خلیفه،امام و رهبر مسلمین است که در کتب اهل سنت از این واقعه عباراتی است که دال بر حکومت و ولایت آن حضرت است و آ« عبارات اشاره مستقیم بر جانشینی و ولایت آن حضرت بر تمام مسلمین دارد.

اولین عبارت عبارت" انت ولی کل مومن و مومنت من بعدی" کتاب فضائل صحابه جلد 2 صفحه 604 و کتاب احادث صحیحه آقای البانی(جلد5 صفحه 263)

عبارت دوم که در کتب اهل سنت به وفور آمده و اشاره مستقیم به ئولایت آن حضرت بر مسلمین و همه مسلمانان دارد عبارت "علی منی و ولی کل مومن"کتاب مستدرک حاکم نیشابوری جلد 3 صفحه 134 و آقای البانی در کتاب احادیث صحیحه خود در جلد 5 صفحه 261و بن اثیر در کتاب اسد الغابه جلد 4 صفحه 101 و احمد بن حنبل در کتاب مسند احمد جلد38 صفحه 118

عبارت بعدی که در کتب اهل سنتآمده که بازهم اشاره صریح به موضوع خلافت و جانشینی دارد "انت ولی فی کل مومن و مونت من بعدی"یعنی علی ولی و سرپرست همه مومنان بعد از رسول خدا است پس به چه حقی بدون اجازه و مشورت با علی سقیفه را تشکیل دادند این هم می تواند استدلالی باشد در رد سقیفه چرا بدون اجازه علی(ع) که با توجه به عبارت که خودتان مگر با توجه به این عبارات علی اولی من مومنین من افضلهم نبود پس چرا بدون علی(ع) سقیفه را تشکیل دادند چون علی که ولی مسلمین بوده و با توجه به عبارت خودتان حضور نداشته پس باطل است اگر خلافت ابوبکر باطل باشد پس ابوبکر حق تعیین عمر را نداشته و پس خلافت عمر هم باطل است اگر حکومت عمر باطل باشد پس شورایی که به دستور عمر برای تعیین جانشین بعد ازط خود تشکیل شد باطل است پس خلافت عثمان هم باطل است.

دوازدهمین ویژگی مولا علی(ع) که در بین صحابه و مردم عادی به ندرت و قلت یافت می شود دلیری و شجاعت مثال زدنی ایشان است در روایت از کتب اهل سنت آمده است که اگر علی به کسی از بالا سر ضربه میزد به دو نیم تبدیل میشد و اگر از کمر ضربه میزد دو پاره میشد. (کتاب جهره اللغت صفحه113،و کتاب جهل الهلال شیخ ادیب جلد 2 صفحه 159) این عبارات نشان دهنده سلحشوری و جنگ آوری مثال زدنی حضرت علی است که امثال همچنین روایاتی در کت اها سنت به مکرر یافت می شود

سیزدهمین همین ویژگی مختص به اهل بیت (ع) نسبت به دیگر صحابه و مردم ان زمان و تمام اعصار ماجرای نوحه خوانی جنیان برای اهل بیت پیامبر (امام حسین)که غیر از ایشان در حق هیچ کسی در طول تاریخ نقل نشده است این مطلب در کتاب معجم کبیر طبرانی جلد سوم صفحه  130.از علی البن عبدالعزیز از حماد بن سلمه  عمار ابی عمار از ام سلمه نقل شده که گفت شنیدم جن بر  حسین بن علی گریه می کند.

چهاردهمین ویژگی مختص به اهل بیت  مساله ولایت تکوینی اهل بیت بود که که در این ویژگی هیچ فردی وهیچ یک از اصحاب با ایشان مشترک نبوده اند که  حتی عمر بن خطاب هم به این موضوع اعتقاد داشته  این مطلبدر کتاب سیر اعلام نبلا جلد سوم صفحه 285 از کتب برادران اهل سنت نقل  کرده است از حماد بن زید از یحی بن سعید انصاری نقل کرده است که اقای عمر بن خطاب  از بالای منبر به امام حسین خطاب می کند که این مو هایی که از سر ما روییده است ایا جز خدا وشما اهل بیت رویانده اید یعنی عمر به این معترف است که حتی سبب رویش موهای من شما اهل بیت هستین وهمچنین این ماجرارا  در کتاب اصابه ی اقای ابن حجر اثقلانی جلد دوم صفحه ی 549  هم نقل شده است .

پانزدهمین ویژگی مختص به اهل بیت مساله ی ولایت عامه ایشان بر تمام مسلمین بود که در این ویژگی هم هیچ یک از اصحاب رسول الله و مردم ان زمان و اعصار دیگر در این ویژگی مشترک نبودند.اولین عبارتی که دال بر این موضوع است و در کتب اهل سنت به وفور یافت می شودکه ارتباط مستقیمی با جانشینی بعد از رسول الله و مساله غدیر دارد عبارت من کنت ولیه فهذا ولیه

من کنت ولیه فهذا ولیه که اقای احمد بن حنبل در کتاب مسند احمد خود جلد 38 صفحه 59 نقل کرده است.و همچنین اقای طحاوی در کتاب مشکل اثار خوددر جلد 5 صفحه 18 به این شکل من کنت ولیه فهذا ولیه روایت کرده است.همچنین اقای ابن کثیر در کتاب بدایه و نهایه جلد 5 صفحه 671 به این صورت من کنت ولیه فهذا ولیه روایت کرده است.و اقای البانی هم در کتاب احادیث صحیحه خود در جلد 4 صفحه 330 به این صورت من کنت ولیه فهذا ولیه مکتوب کرده است دومین عبارتی که دال بر ولایت عامه اهل بیت و امام علی بر مردم است عبارت فهو اولی الناس بکم من بعدی  که اقای طبرانی در معجم کبیر جلد 22 صفحه 135 و اقای ابو نعیم در کتاب معرفت الصحابه جلد 5 صفحه 2723 هر یک در کتب خود اورده اند.سومین عبارتی که دال بر ولایت عامه ایشان بر مردم است عبارت انت ولی فی مومن من بعدی این عبارت را آقای احمد بن حنبل در کتاب مسند احمد بن حنبل جلد 1 صفحه330 و آقای بن آصم در کتاب بن ابی آصم صفحه552 و حاکم نیشابوری در کتاب مستدرک جلد سوم صفحه134 نقل کرده اند.عبارت چهارمی که دال بر ولایت عامه ایشان است ان علی منی و انا من علی و هو ولی کل مومن بعد  کهآقای احمد بن حنبل در کتاب بدایه و نهایه جلد 2 صفحه684 و آقای حاکم نیشابوری در کتاب مستدرک جلد2 صفحه 134 و آقای البانی در کتاب احادیث صحیحه خود جلد5 صفحه 263 اشاره کرده اند.پنجمین عبارتی که دال بر ولایت عامه حضرت علی و اهلبیت علیه الاسلام می باشد عبارت علی منی و ولی کل مومن که اشاره مستقیم بر مساله ولایت و جانشینی پیامبر دارد که در کتب اهل سنت این عبارت به وفور یافت میشود که بنده به چند سند از این روایت اشاره می کنم:حاکم نیشابوری کتاب مستدرک جلد 3  صفحه 134 و آقای البانی در کتاب سلسله احادیث صحیحه جلد5 صفحه 261 و آقای بن اثیر در کتاب اسد الغابه جلد4 صفحه 101 ،آقای احمد بن حنبل در کتاب مسند احمد جلد38 صفحه 118 و آقای البانی در کتاب سلسله احادیث صحیحه جلد 5 صفحه 268 به آنها اشاره کرده اند.

شانزدهمین ویژگی مختص به اهل بیت موضوع توسل انبیا گذشته  به اهل بیت است که باز هم اهل بیت در این ویژگی مختص بوده و هیچکس در این ویژگی با اهل بیت اشتراک نداشته،موضوع توسل آدم علیه السلام به پنج تن آل عبا موضوعی است که در کتب اهل سنت به وفور یافت می شود آقای سیوطی در کتاب منثور صفحه 414 سیوطی از بن عباس نقل می کند از پیامبر پرسیدم که منظور از کلمات در آیه فتلاقا آدم من ربهی کلمات منظور از کلمات چیست پیامبر پاسخ داد(محمد،علی،فاطمه،حسن و حسین)علیه الاسلام.

هفدهمین ویژگی اهل بیت که آن ویژگی در آنها مختص بوده مسئله مورد قبول بودن اهل بیت در نزد بزرگان صحابه و علمای اهل سنت است که بنده به نقل از این بزرگواران فضائلی را در خصوص اهل بیت نقل می کنم:

جناب ابوبکر: